Lumen Panel: inzet van ervaringskennis
Het Lumen Panel wordt gevormd door mensen met ervaringskennis uit de drie regio’s van Holland-Rijnland. De panelleden hebben vanuit hun eigen (vaak levens brede) kennis en ervaring met ontwrichting en herstel, een uniek perspectief te bieden. Samen met vertegenwoordigers uit het Programmateam Maatschappelijke Zorg Leidse Regio gaat het Lumen Panel in gesprek over vraagstukken die hen betreffen.
Het Lumen Panel komt maandelijks bij elkaar. Met elkaar verkennen we de obstakels die we tegenkomen bij de uitvoering van beleid en kijken we naar oplossingsrichtingen. Ook is er oog voor datgene wat goed of steeds beter gaat. Aandachtspunten en suggesties uit het Lumen Panel geven richting aan uitvoering en ontwikkeling van toekomstig beleid op het gebied van de Maatschappelijke Zorg in de Leidse rRegio. De volgende thema’s kwamen in het eerste half jaar van 2024 aan bod.
Onbegrepen Gedrag (februari 2024)
In 2024 is was er veel aandacht voor ‘onbegrepen gedrag’. Binnen het Ppanel wordt werd nadruk gelegd op ervaringen met stigmatiserend gedrag in de omgeving.
Aandachtspunten
Stigmatisering: “mensen lopen met een grote boog om je heen”
Suggesties
- Bewustwording creëren dat niet alle onbegrepen gedrag psychiatrisch en gevaarlijk is. Soms kun je door gewoonweg te vragen wat er aan de hand is of wat iemand nodig heeft verergering of escalatie voorkomen.
- Omstanders bekend maken met wat ze daadwerkelijk kunnen doen wanneer ze te maken krijgen met een persoon met onbegrepen gedrag.
- Iets doen aan de houding van omstanders: “Het is niet mijn zorg “.
- Betrokken partijen met elkaar casussen laten bespreken om elkaar beter te begrijpen en van elkaar te leren. Veiligheid bijvoorbeeld is meer dan het bewaren van de openbare orde.
- Een plek creëren waar mensen direct terecht kunnen die ‘buiten de regelingen’ vallen. Een nieuwe voorziening die men in Holland Rijnland op het oog heeft zijn uitslaapplekken: hier kunnen mensen onder toezicht ‘uitkateren’. Dit voorstel is opgenomen in een van de regionale projecten rondom onbegrepen gedrag.
- Inzetten van ervaringsdeskundigen op verschillende plekken in de zorgketen.
- Ter plekke: mensen voelen zich begrepen.
- Bij de zorg: vanuit eigen ervaring kan deze goed aansluiten bij de zorgvrager. Het spreken van eenzelfde ‘’ taal’ en de vaak uitgebreide kennis van de verschillende behandel- en ondersteuningsmogelijkheden kunnen een belangrijk verschil maken in de zorg aan deze persoon.
- Bij plaatsen waar meldingen binnenkomen: een (team van) ervaringsdeskundigen kunnen vanuit eigen kennis en ervaring vaak goed inschatten wat er aan de hand is en, als dat nodig is, een bemiddelende rol spelen tussen de betrokken partijen.
Ophalen van klantervaringen (maart 2024)
Betrekken van ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid bij beleidsontwikkeling is voor veel gemeenten nog niet vanzelfsprekend. Zowel de gemeenten van de Leidse regio als de panelleden komen hierin uitdagingen tegen.
Aandachtspunten
In de loop van het beleidsproces proces zien we dat ervaringskennis dreigt onder te sneeuwen onder beleidstaal.
Suggesties
- Het Lumen Panel (ervaringskennis -en deskundigheid) structureel (blijven)betrekken bij ontwikkeling van beleid en toetsing van beleid.
- Regelmatige terugkoppeling naar het Lumen Panel: beleidskeuzes, vraagstukken et cetera.
- Ervaringskennis en -deskundigheid in het gehele beleidsproces betrekken; niet slechts op onderdelen of sporadisch.
- Bij beleidsontwikkeling zo mogelijk kiezen voor de ‘bottom-up’ benadering: op die manier blijf je gevoel houden voor de leefwereld en de vraag bij de mensen om wie het gaat.
- Aandacht voor taalgebruik (respectvol, begrijpelijk en leesbaar) en formulering (niet stigmatiserend)
De welkome wijk (maart 2024)
Binnen het Panel wordt stigmatisering als een van de grootste problemen bij het welkom voelen in de wijk genoemd. Enkele uitspraken van deelnemers geven dit op een treffende manier weer. Elkaar vinden en kijken naar gemeenschappelijkheid lijken belangrijke aanknopingspunten voor beleid.
Aandachtspunten
Stigmatisering: “je krijgt op deze manier eigenlijk geen kans om te laten zien dat je gewoon een fijne inwoner bent”.
Suggesties
- Binnen de openbare ruimte meer mogelijkheden creëren voor gezamenlijke activiteiten
- Bevorderen van eigen (burger)initiateven, zoals een buurt barbeqcue.
- Initiëren van activiteiten gericht op wijkbuilding.
- Het vooral zoeken in de overeenkomsten; welke hobby’s deel je met elkaar?
- Kijk ook naar de aanpak bij huisvesten van in de wijk van bijvoorbeeld gevluchte Oekraïners en statushouders. Deze mensen lopen waarschijnlijk tegen soortgelijke problemen aan.
- Neem een kijkje bij MIND: deze geeft voorlichtingsbijeenkomsten over hoe een welkome wijk te realiseren.
Inkomensondersteunende voorzieningen (april 2024)
Een aanvraag doen voor inkomensondersteunende voorzieningen gaat vaak gepaard met schaamte, negatieve verwachtingen en angst voor inkomensverlies.
Aandachtspunten
- Mensen zijn niet voldoende bekend met de voorzieningen of denken er geen aanspraak op te kunnen maken
- Op de website van de gemeente(n) is vaak niet duidelijk vermeld waaraan je moet voldoen om voor een toeslag in aanmerking te komen. Ook verstrekken medewerkers soms onjuiste of onvolledige informatie.
- Melding doen bij een loket kan drempelverhogend werken omdat hier schaamte een rol kan gaan spelen
- Bij een aanvraag worden vaak veel (privacygevoelige) gegevens van je gevraagd. Bovendien is het proces vaak ingewikkeld, zeker wanneer je de Nederlandse taal niet goed beheerst.
- Er is angst voor (onbedoelde) negatieve gevolgen vanuit het systeem.
- Bejegening door medewerkers van Werk en Inkomen is vaak niet klantvriendelijk.
Suggesties
- Laagdrempeliger en ‘vriendelijker’ plekken creëren om met elkaar over de hulpvraag in gesprek te gaan. Bijvoorbeeld een plek waar meerdere voorzieningen en activiteiten bij elkaar gebracht zijn.
- Ontwikkelen van gemeentelijke websites en formulieren die met je ‘meedenken’. Voorbeeld: brieven van de Belastingdienst; met de druk op een icoontje komt de aanvrager bij de juiste, helder en beknopt geformuleerde informatie.
- Het gesprek met de inwoner op een andere manier ingaan. In plaats vanuit: ‘hier heeft u wel of geen recht op’, naar ‘heeft u iets nodig’ en ‘laten we samen kijken hoe we de situatie voor u kunnen verbeteren’.
- Organiseren van ‘Meet & Greet’ bijeenkomsten: op deze manier kunnen medewerkers en burgers van mens tot mens met elkaar in gesprek gaan en elkaar op een andere manier ontmoeten.
- In het algemeen: een goede balans vinden tussen denken en opereren vanuit de systeemwereld en oog hebben voor de leefwereld van mensen. De inzet van ervaringsdeskundigen bij onder meer de loketten van Werk en Inkomen kan bijdragen aan een het vinden van deze balans.
Cliënttevredenheidsonderzoek MZ (mei 2024)
Gemeenten en het Lumen Panel gaan in gesprek over vragenlijsten die de clienttevredenheid in kaart moeten brengen. Tevens werpt deze bijeenkomst licht op mechanismen die de zelfredzaamheid cliënten in de weg kunnen staan.
Aandachtspunten
- Een aantal ‘vragen’ zijn feitelijk geen vragen, maar geformuleerd als beleidsdoel, zoals: door de ondersteuning leren cliënten een sociaal netwerk op te bouwen en te behouden.
- Is bij overdracht van een client naar een andere aanbieder de client zelf (of naasten) wel betrokken geweest? Hoe zien we de term ‘overdracht’ in dit licht?
- Krijgen we met de vragenlijst eigenlijk wel zicht op de mate van tevredenheid van de client over de ontvangen zorg?
Suggesties
- Alternatieve vraagstellingen formuleren waarmee informatie kan worden verkregen over de (kwaliteit van de) ontvangen zorg.
- Opnemen van vragen die zicht geven op de tevredenheid va de client over de ontvangen zorg zoals: sluit de zorg die u nu ontvangt aan op uw (hulp)vraag? En in het algemeen: tot verbetering van uw situatie?
- Aandacht hebben voor formulering in de vraagstellingen: leidt deze tot stigmatisering?
Vanaf augustus 2024 is het Lumen Panel zich meer gaan richten op ‘passende zorg en ondersteuning’. Vraagstukken die te maken hebben met (preventie van) dakloosheid worden vanaf die tijd besproken in een specialistisch Lumen Panel.
Vanwege het succes van het gemeentelijk samenwerkingsverband in de Leidse Regio overweegt de Duin- en Bollenstreek het oprichten van een gelijksoortig samenwerkingsverband. Vermoedelijk zullen hier ook een (of meerdere) Lumen Panel(s) uit voortkomen.